Szkolnictwo

Początki japońskiej oświaty sięgają czasów feudalnych, kiedy to w okresie Edo Siogunat Tokugawa rozpoczął politykę powszechnej edukacji. Powstały wtedy dwa rodzaje szkół: hankō, czyli
szkoły w obrębie posiadłości władcy feudalnego, w których uczyły się dzieci z rodzin arystokratycznych oraz terakoya, czyli szkoły przyświątynne dla mieszczan i dla chłopów, gdzie mnisi buddyjscy, a także przedstawiciele klasy wojowników uczyli dzieci pisania, czytania oraz arytmetyki.
Przyswajane w okresie Meiji zachodnie wzorce miały wpływ także na edukację, efektem, czego był wprowadzony w 1872 r. nowy, ogólnokrajowy system oświaty składający się z państwowych szkół podstawowych i średnich. Od 1886 r. istnieje obowiązkowa szkoła, w której nauka początkowo trwała 3 lub 4, a od 1908 r. 6 lat.Po II wojnie światowej trwający 9 lat obowiązek nauki w koedukacyjnych szkołach, obejmuje wszystkie dzieci w wieku 6–15 lat. Na obecny pięciostopniowy system nauczania składają się:

1. Nieobowiązkowe przedszkole dla dzieci w wieku 3–6 lat,
2. 6-letnia szkoła podstawowa (shō-gakkō),
3. 3-letnia szkoła średnia niższego stopnia (chū-gakkō)
4. Nieobowiązkowa 3-letnia szkoła średnia wyższego stopnia (kōtō-gakkō),
5. Uniwersytet (daigaku, 4 - letni kurs odpowiadający tytułowi licencjata oraz 2- letni kurs magisterski,daigaku – in)

Szkoły w Japonii dzielą się na państwowe i prywatne, z czego sektor prywatny stanowi bardzo dużą ich część. Po obowiązkowej szkole średniej niższego stopnia uczniowie mają do wyboru szkołę o profilu ogólnokształcącym oraz szkołę zawodową.

Ogólnokształcące szkoły skupiają ok. 80% uczniów, a pozostała ich część uczęszcza do średnich szkół zawodowych. Wśród szkół wyższych istnieje szeroka oferta, która poza kształceniem na uniwersytecie obejmuje różnego rodzaju szkoły wyższe, na których edukacja trwa zwykle 2-3 lata. Dalszą edukację po ukończeniu średniej szkoły wyższego stopnia kontynuuje ok. 45% uczniów na wyższej uczelni (daigaku), tj. uniwersytecie lub kolegium, trwającej 4 lub 5 lat. Ponadto istnieją specjalne szkoły dla niewidomych, niesłyszących czy niepełnosprawnych umysłowo.Przedszkole jest nieobowiązkowe, lecz chodzą do niego praktycznie wszystkie dzieci. Jedną z przyczyn jest brak czasu rodziców, którzy posyłają dzieci do przedszkoli, aby móc pracować, drugą i w przypadku społeczeństwa japońskiego ważniejszą przyczyną, jest troska o zapewnienie dziecku jak najlepszego startu już od samego początku. Oznacza to, że aby dostać się na dobry uniwersytet, należy wysłać dziecko do renomowanego przedszkola, aby mogło pójść do renomowanej szkoły podstawowej, a następnie do renomowanych szkół średnich.
Ta powszechna sytuacja sprawia, że rywalizacja o miejsca zaczyna się bardzo wcześnie, a silnie ukierunkowany na rywalizację system tworzy uczniom warunki niezwykle stresujące i obciążające, co powoduje liczne depresje prowadzące nieraz do prób samobójczych.

Japoński rok szkolny rozpoczyna się w kwietniu, a kończy w marcu. W międzyczasie uczniom przysługują:

• Kilkutygodniowe wakacje letnie,

• Dwutygodniowe ferie zimowe,

• Trwająca dwa tygodnie przerwa między starym, a nowym rokiem szkolnym.

Jeszcze do niedawna obowiązywał 6-dniowy rozkład zajęć, lecz od 2002 r. wszystkie soboty są wolne. Lekcje trwają Od 8:30 do ok. 15:30, a przerwa obiadowa między 12:30, a 13:25. Typowa klasa w szkole podstawowej i średniej liczy nawet do 40 uczniów podzielonych na grupy.

Jak w wielu innych, wysoko rozwiniętych państwach świata, także w japonii szkoły są nowoczesne, a przy tym bardzo dobrze wyposażone w niezbędny sprzęt i pomoce naukowe, oferując przy tym bogatą ofertę spędzania czasu poza godzinami lekcyjnymi. Stąd też wielu uczniów uczęszcza na zajęcia związane ze sportem lub innymi zainteresowaniami. Uczniowie szkół średnich zobowiązani są nosić tradycyjny mundurek szkolny zwany gaku-ran.

Tam, gdzie jest on wymagany, wielu chłopców nosi białe koszule, spodnie i czapki. Dziewczęce mundurki mogą składać się z plisowanej spódnicy i białej bluzy. Czasami dziewczęta noszą strój marynarski.

Wariant mundurka może zależeć od sezonu. Zazwyczaj zarówno chłopcy jak i dziewczęta noszą jaskrawe czapki, aby uniknąć wypadków drogowych.